En kolay anlatımla parite, ülke para birimlerini birbirine oranını ifade eder. Türkçe ’de ise “döviz çifti” olarak adlandırılır. Ülkelerin içinde bulundukları ekonomik koşullar, ülke birimlerinin faiz oranları pariteleri etkileyen faktörlerdir. Para birimlerinin isimleri, yan yana yazılmasıyla pariteler tanımlanır. Euro Dolar paritesi için parite kısalması doğrudan “EURUSD” şeklinde olmaktadır. Bu da Euro ve Amerikan dolarının parite kısaltması olarak tanımlanır.
Döviz çiftleri alım satımları, forex piyasası olarak da bilinen döviz piyasasında gerçekleştirilir. Finans dünyasının en büyük ve en likit piyasasıdır. Bu piyasa para birimlerinin alınması, satılması değiş tokuş ve spekülasyonuna izin verir. Bunlarla birlikte uluslar arası ticaret ve yatırım için para birimlerinin dönüştürülmesini sağlar.
Majör bir parite olan EURUSD, baz döviz olarak Euroya karşıt olarak ABD Dolarını alan ve en fazla işlem yapılan döviz çiftlerinden biridir.
Majör bir parite olan GBPUSD, baz döviz olarak İngiliz Sterlinine karşıt olarak ABD Dolarını alan ve en fazla işlem yapılan döviz çiftlerinden biridir.
Majör bir parite olan USDJPY, baz döviz olarak ABD Dolarına karşıt olarak Japon Yenini alan ve en fazla işlem yapılan döviz çiftlerinden biridir.
Egzotik bir parite olan USDTRY, baz döviz olarak ABD Dolarına karşıt olarak Türk Lirasını alan ve Türk Yatırımcıların en fazla işlem yaptığı döviz çiftlerinden biridir.
Paritelerde hesaplama zannedildiği gibi zor bir hesap değildir. Aşağıdaki görselde gösterildiği gibi paritede yer alan para birimlerinden baz döviz, karşıt dövize bölünür ve parite değeri sonucuna ulaşır.
Paritelerde hesaplama süreci doğrudan birbirine bölüm ile bulunur. Euro/dolar ile Euro Dolar parite dengesi bulunur. Dolar / Euro olması halinde ise, Dolar Euro paritesi bulunmuş olacaktır. Forex piyasasında yer alan pariteler arasında birçok parite bulunur.
Dünyadaki para birimleri kadar çok döviz çifti vardır. Para birimleri, gelip gittikçe var olan döviz çiftlerinin toplam sayısı değişir. Tüm döviz çiftleri, bir çift için günlük olarak işlem gören hacme göre kategorize edilir.
Pariteler içerisinde bulunan dövizlere göre çeşitlere ayrılmaktadır. Bu parite türleri arasında 3’e ayrılır. Bunlar majör, minör ve egzotik paritelerdir.
Dünyada yedi büyük para biriminin oranı ile bulunan paritelere majör parite adı verilir. Dünyada geçerli olan bu 7 büyük para birimi, ekonomide her zaman kontrol edilen ve takip edilen para birimleridir.
Yaygın olarak işlem gören bir döviz çifti olan Euro/Dolar paritesi bir majör paritedir. EUR / USD olarak gösterilir. Aslında, dünyanın en likit döviz çiftidir çünkü en çok işlem gören döviz çiftidir.
ABD doları karşısında en çok işlem yapan para birimleri, aşağıdakileri içeren majör döviz çiftleri olarak adlandırılır:
7 büyük para biriminden birisiyle diğer para birimlerinden birinin oranlanması durumunda karşınıza çıkan parite, minör parite olarak tanımlanır.
AUD/JPY, AUD/CHF, AUD/CAD, CAD/CHF, CAD/JPY ilk akla gelen minör paritedir. Bunlar aynı zamanda minör parite içerisinde en çok işlem görenler olarak da belirtilebilir. Bu kategoride, Euro, Japon ya da İngilizce sterlin minör paritelerde ilk akla gelendir.
Diğer para birimleri adı altında toplanan tüm büyük olmayan para birimleri arasında yapılan paritelere egzotik pariteler adı verilir. Toplam işlem hacmi düşüktür. Hatta en düşük pariteler bu kategori içerisinde toplanır. Bununla beraber genelde yerel yatırımcılar, kendi ülkelerinde takip edilecek nitelikte egzotik paritelerle ilgilenmektedir.
Egzotik döviz çiftleri, gelişmekte olan piyasaların para birimlerini içerir. Bu çiftler o kadar likit değildir ve spreadler çok daha geniştir.
Egzotik döviz çiftine bir örnek olarak USD/TRY verilebilir.
Türkiye dahil olmak üzere dünyada en çok işlem hacmine sahip olan Euro dolar paritesi, döviz işlemlerinde yüksek miktarda bu parite ile işlem görür. Baz para birimi üst, karşıt para birimi ise altta yer alacak şekilde parite hesaplaması yapılır. Alta yazılan para birim, her zaman denge değiştiren para birimidir. Bu nedenle EURUSD paritesi içerisinde dolar, dengeleri değiştiren bir para birimi olarak yer alır. Avrupa bölgesinde ortak para birimi olarak kullanılan Euro, çok fazla değişkenlik göstermediği için değişim oranları çok düşüktür. Doğrudan dolar, bu ikilide en büyük etken sahiptir.
